Żyjemy w świecie nowoczesnych mediów i nowoczesnych form komunikacji. Różnorodne
platformy służące porozumiewaniu mają swoje – najczęściej obce - nazwy, które wzbogacają
zasób słowny naszego języka. Zanim się jednak zadomowią w polszczyźnie, powodują
różnorodne wątpliwości: jak je odmieniać i jak zapisywać.
O odmianę nazwy Instagram, portalu społecznościowego pozwalającego na
upublicznianie własnych zdjęć, zapytała mnie moja uniwersytecka koleżanka, której studenci
piszą prace magisterskie poświęcone temu medium. Chodziło jej głównie o formę
dopełniacza, o to, czy młodzież ma pisać Instagrama , czy Instagramu .
Problem gramatyczny wynika z możliwości dodania dwóch końcówek do
rzeczowników męskich nieżywotnych, stojących w dopełniaczu: końcówki –u ( samochodu ,
domu ) i końcówki –a ( fotela , widelca ). Mniej kłopotu sprawia dopasowanie odpowiedniej
końcówki do rzeczowników pospolitych, bo zawsze można zajrzeć do słownika. Ale nazwy
własne niechętnie poddają się nawet jednoznacznym regułom językowym, a cóż dopiero, gdy
mamy możliwość wyboru. Sprawy nie ułatwia obserwacja zwyczaju językowego, bo jedni
mówią Instagramu, a inni Instagrama. Jeśli więc te kryteria zawodzą, trzeba by zanalizować
formy analogiczne.
Oprócz takich platform komunikacyjnych, jak Instagram , jest też Facebook, Twitter, Skype .
Są i inne, ale te nam wystarczą, żeby zanalizować problem. Użytkownicy Facebooka,
Twittera, Skypa w dopełniaczu używają tych właśnie form (co wynika z analizy tekstów, w
których się pojawiają). Robią to intuicyjnie, gdyż nowych nazw nie rejestruje jeszcze żaden
słownik. Dlatego na zasadzie analogii Instagramowi przypisują w dopełniaczu końcówkę – a :
Instagrama. Jeśliby szukać analogii trochę szerzej, to znaleźlibyśmy podobnie zbudowaną
nazwę telegram , który ma jednak w dopełniaczu formę telegramu. Zaraz, zaraz, wykrzykną
zwolennicy Instagrama , a gram? Przecież ma w dopełniaczu końcówkę –a: grama ! Racja,
oba „gramy” odmieniają się inaczej, ale jest to zapewne konsekwencja różnych znaczeń i
różnego pochodzenia tych wyrazów: gram to ‘jednostka miary’ (z francuskiego), -gram
natomiast to pochodząca z greckiego część wyrazów złożonych oznaczająca ‘zapis’.
Czy ma to wpływ na wybór formy dopełniacza nazwy Instagram? Może mieć, ale nie musi.
Skłaniam się bardziej ku analogii do przytoczonych już nazw innych platform, do Facebooka ,
Twittera , Skypa , a także do SMS-a i e-maila . Końcówka –a w ich dopełniaczowych formach
jest na tyle silna, że wpływa na dopełniacz Instagrama .
Czy w takim razie forma Instagramu jest niepoprawna? Ależ nie! To równie żywotna forma
dopełniaczowa, która mnie osobiście odpowiada bardziej niż ta z końcówką –a . Mamy więc
wolność wyboru, może być i tak, i tak. Byleby zachować gramatyczną konsekwencję.
Ewa Kołodziejek
