Owe tajemnicze litery w tytule felietonu są skrótem wyrażenia przed naszą erą. Okazuje się, że niejednoznaczna jest nie tylko jego pisownia, lecz także znaczenie. W tej sprawie skontaktowała się z nami pani Arleta, tłumaczka filmowych napisów:
„Mam bardzo ważne pytanie, na które bezskutecznie szukam odpowiedzi: Jak zapisywać daty sprzed narodzenia Chrystusa? W każdym mądrym źródle historycznym wygląda to następująco: 200 p.n.e. Ponieważ korekta poprawiła mój zapis, dodając skrót „r.”, zaczęłam szukać reguły, która wyraźnie by tę kwestię rozstrzygała. Nie znalazłam ani w materiałach drukowanych, ani tych w sieci. Każde dostępne mi opracowanie historyczne dotyczące starożytności posługuje się „moim” zapisem, ale już na przykład w Wikipedii, w zależności od hasła, znajdziemy oba sposoby. Według mnie zapis 200 p.n.e. to powiedzenie: 200 lat przed Chrystusem, a nie 200 rok. Czy mogłabym prosić o pomoc?”.
Wątpliwości naszej korespondentki nie rozstrzygnie „Wielki słownik ortograficzny” PWN, który rejestruje tylko skrót p.n.e., nie łącząc go z rokiem albo wiekiem. Notabene nie znalazłam w tymże słowniku informacji, że takich skrótów, jak p.n.e., m.in., o.o. (ograniczona odpowiedzialność), p.o. (pełniący obowiązki), b.r. (bez roku wydania) nie rozdziela się spacją, o czym musimy pamiętać. Tylko te skróty, które mają kilka liter, należy oddzielić spacją: dz. cyt. (dzieło cytowane), op. cit. (opere citato – w cytowanym dziele).
Wróćmy jednak do tytułowego skrótu i do pytania pani Arlety, czy między cyfrę a wyrażenie przed naszą erą wstawia się słowo rok. Najpierw trzeba rozstrzygnąć, co konkretnie oznacza ta cyfra, bo to decyduje o sensie całego zdania. Przytoczony w pytaniu korespondentki przykład: 200 p.n.e. jest zbyt krótki, więc nie wiem, czy chodzi w nim o lata, czy o rok. Wynika z tego, że między cyfrą a skrótem musi stać jakiś wyraz, bo zapis 200 p.n.e. jest po prostu niejasny.
Wskazówki, jak pisać, znajdziemy w co najmniej dwóch źródłach. W „Wielkim słowniku poprawnej polszczyzny” hasło p.n.e. jest ilustrowane przykładem: Działo się to w II wieku p.n.e. W „Innym słowniku języka polskiego” pod red. M. Bańki jest inny cytat: Takie ozdoby powstawały w prowincjach rzymskich od II w. p.n.e. do IV w. n.e., co odczytuje się tak: od drugiego wieku przed naszą erą do czwartego wieku naszej ery. Dla porządku odnotujmy, że zamiast słowa naszej (ery) można w obu skrótach użyć słowa nowej (ery). Zatem jakiekolwiek słowo z szeregu: rok, wiek, lata itp., uściślające treść liczebnika zapisanego cyfrą, jest w tym wyrażeniu niezbędne: 200 r. p.n.e., 200 lat p.n.e., II wiek p.n.e. Pisownia 200 p.n.e. jest tak samo ułomna jak częsty zapis daty: 30.05.2018 (bez skrótu słowa rok), tylko znacznie bardziej myląca.
Ewa Kołodziejek
